Park Cytadela w Poznaniu – historia, sztuka i relaks

Park Cytadela w Poznaniu jest obecnie największym terenem zielonym w mieście, który jest chętnie odwiedzany przez mieszkańców i odwiedzających stolicę Wielkopolski turystów. Jednak początki tego miejsca to nie park, a Fort Winiary, którego budowę rozpoczęto w czerwcu 1828 roku. To też miejsce pewnej wyjątkowej egzekucji. Natomiast obecnie Park Cytadela to miejsce, w którym w ciekawy sposób łączy się historia ze sztuką i błogim relaksem.

Fort, który zaatakował tylko raz

Budowa, zajmującego około 100 hektarów fortu Winiary zakończyła się w 1842 roku, po 14 latach od jej rozpoczęcia. Powierzchnia jaką zajmował fort sprawiała, że w pewnym momencie był on największą tego typu budowlą w Europie. Fort stanowił zwieńczenie fortyfikacji otaczających Poznań i zbudowany został na wypadek wojny zaborcy niemieckiego z rosyjskim. Jednak Fort Winiary, na którego terenie obecnie znajduje się Park Cytadela w Poznaniu, praktycznie nie stanowiła zagrożenia dla przeciwnika, bo jego potencjał nie był wykorzystywany. Wyjątkiem był moment, gdy z fortu wystartował pruski sterowiec, który zbombardował Warszawę.

Ciekawych losów Cytadela doświadczyła natomiast podczas Powstania Wielkopolskiego. Wtedy to polski dowódca stacji radiowej wprowadził do jej obsługi Polaków, co w efekcie pozwoliło na kontrolę informacji przesyłanych na linii Poznań-Berlin. Dzięki takiej sytuacji powstańcy szybko weszli do fortu i zmusili obecną załogę do kapitulacji.

Ostatnie tchnienie fortu miało miejsce w 27. rocznicę utworzenia Armii Czerwonej. 23 lutego 1945 roku miejsce to zostało łatwo zdobyte i już nigdy nie wróciło do swych militarnych korzeni.

Park Cytadela i historia którą tam poznamy

Ostatnia egzekucja w Europie

Przyglądając się historii tego miejsca warto zwrócić uwagę na kolejny rekord, po tym dotyczącym wielkości, który obecny Park Cytadela dzierży. Otóż rok po zdobyciu fortu, dokładnie 21 lipca 1946 roku, miała tu miejsce ostatnia publiczna egzekucja w Europie. Redaktor Borowicz w Polskim Radiu tak „na żywo” komentował to wydarzenie: „W tej chwili zbliża się do nas Greiser w asyście władz bezpieczeństwa, którzy prowadzą go pod rękę (…) nerwowo wzrusza ustami, proszę państwa, jest bardzo blady”.

Wszystko to dotyczyło egzekucji niemieckiego zbrodniarza Arthura Greisera, który odpowiedzialny był za śmierć setek tysięcy ludzi. Dzięki zachowanym z tego krwawego wydarzenia materiałom można dowiedzieć się, że podczas egzekucji, pomiędzy dziesiątkami tysięcy zebranych szwendali się sprzedawcy łakoci, a tłum po egzekucji bił brawo.

Gwiazda radziecka ukryta przez strażaków

Przez kolejne lata fort konsekwentnie był rozbierany, aż w latach 70. XX wieku został w jego miejscu otwarty Park-Pomnik Braterstwa Broni i Przyjaźni Polsko-Radzieckiej. Zebraną z rozbiórki fortu cegłę przekazano na odbudowę zniszczonego Poznania i Warszawy.

Jak to na radziecki rozmach przystało do parku poprowadzono monumentalne schody, a na ich zwieńczeniu ustawiono Pomnik Bohaterów. Ten odsłonięty w pierwszą rocznicę wyzwolenia Poznania z okupacji niemieckiej pomnik to licząca 23 metry iglica na szczycie której umieszczono czerwoną gwiazdę. Pomnik można zobaczyć do dziś, natomiast gwiazda zniknęła z niego w 1989 roku. Historia zniknięcia z iglicy symbolu ZSRR jest niezwykle zaskakująca. Gdy rankiem odkryto, że iglicy nie zdobi już gwiazda, wybuchła afera na skalę międzynarodową. Jedni krzyczeli, że to prowokacja, drudzy bili brawo, a gwiazdy szukała cała policja. Po latach okazało się, że dokonali tego poznańscy strażacy. To oni pod osłoną nocy gwiazdę zdjęli i przez lata ukrywali ją w swojej remizie.

W parku można też natknąć się na cmentarze wojenne i mogiły zbiorowe. Są tu też relikty z czasów sowieckich, jak choćby Dzwon Pokoju i Przyjaźni Między Narodami.

Muzeum w parku

Obecnie w parku znajdują się dwa oddziały Wielkopolskiego Muzeum Walk Niepodległościowych. W Muzeum Uzbrojenia można przede wszystkim podziwiać bardzo dużą kolekcję uzbrojenia. Najcenniejszym eksponatem muzeum jest radziecki system wyrzutni rakiem BM-13-16 zbudowany na podwoziu amerykańskiej ciężarówki.

Drugim oddziałem jest Muzeum Armii Poznań przedstawiające ekspozycję dotyczącą szlaku Armii i bitwy nad Burzą.

Sztuka z cytadeli

Park Cytadela w Poznaniu to nie tylko historia, to także sztuka i to ta pisana przez duże „sz”. Park Cytadela w Poznaniu poszczycić się może powstałym w  2002 roku zespołem rzeźb pt. Nierozpoznani autorstwa Magdaleny Abakanowicz.

Instalacja składa się z 112 żeliwnych rzeźb ustawionych na środku dużego trawnika. Każda z rzeźb mierzy ponad 2 metry i przedstawia pozbawionego rąk i głowy człowieka kroczącego w sobie tylko znanym kierunku. Cała instalacja ma przypominać „o fenomenie życia, poruszać problemy godności, odwagi, przetrwania, opisywać dramatyczną obecność człowieka we wszechwładnej przestrzeni politycznej i technicznej obecnego świata”.

Na terenie parku corocznie odbywa się inscenizacja bitwy o Cytadelę prowadzonej przez wojska sowietów i Niemców. Poza tym, od 1998 roku, pod Dzwonem Pokoju organizowana jest największe na świecie widowisko Misterium Paschalne.

Park Cytadela w Poznaniu jest miejscem odpoczynku i sportu

Historia i sztuka odgrywają w parku wielką i ważną rolę. Jednak obecnie Park Cytadela kojarzony jest najczęściej z relaksem w każdej z możliwych form.

Poznaniacy w tym największym w mieście parku organizują pikniki, spacerują, biegają, jeżdżą na rowerach czy rolkach lub po prostu przysiadają na jednej z licznych tu ławek z książką. W parku można też zjeść lub napić się kawy, herbaty czy czegoś zimnego. Na terenie parku znajduje się kilka placów zabaw dla dzieci oraz zewnętrzne siłownie.

W północnej części parku można podziwiać spore rosarium zwieńczone stawem z rybami.

Wokół parku, szczególnie przy ul. Za Cytadelą, znajduje się wiele miejsc parkingowych. Cytadela to park, którego Poznaniakom można tylko zazdrościć i odwiedzać go z przyjemnością przy okazji wizyty w mieście.

Park Cytadela dla niepełnosprawnych

Park Cytadela to świetne miejsce dla osób z niepełnosprawnościami. W większości posiada asfaltowe szerokie ścieżki, które z łatwością pokonają osoby poruszające się na wózkach inwalidzkich. Pozostałe alejki wyłożone są twardo ubitym żwirkiem i też nie są większym problemem dla wózków.

Na terenie parku znajdują się także toalety dla niepełnosprawnych, które wyposażone są  w stosowne podjazdy.

Tuż przy parku pomyślano także o sporej ilości miejsc parkingowych, wśród których nie zabrakło wymalowanych na niebiesko miejsc dla osób z niepełnosprawnościami. Wszystko to sprawia, że Park Cytadela w Poznaniu jest świetnym miejscem wypoczynku dla każdego.